Başka Bir Dünya

Son zamanlarda öteleyerek, türlü bahaneler uydurarak, gözümün önünden kaldırarak okunmasını geciktirdiğim kitapları okumaya çalışıyorum. Bahanelerimi düşündükçe pişmanlık duyduğum da olmuyor değil. Nasıl olmasın, öyle kitapları ötelemiş ya da kitaplığımın görünmez köşelerine, izbelerine sokuşturmuşum ki…

Russell Banks’in Başka Bir Dünya (Dost Kitabevi Yayınları, 2000) kitabının adı da, kapağı da bu denli çekiciyken neden ona da aynı muameleyi çektiğimi hatırlamıyorum bile. Belli ki kurunun yanında tutuşmayı bekleyen talihsizlerdendi.

Gel gör ki üç dört gün önce elime alıp –Amin Maalouf’un Uzaktan Aşk’ını henüz bitirmiştim ve bu kitabın havasından çıkmayı bir süreliğine istemiyordum- gelişigüzel karıştırdıktan, arka kapağını okuyup önündeki özenli resmi dikkatlice inceledikten sonra kıyıya vuran bir batıktan çıkarılmış hazine iştahıyla abandım satırlara. İlk cümlenin, ilk paragrafın tadı gerçekten doyumsuzdu:

“Bir köpekti – gördüğüm şey kesinlikle bir köpekti. Ya da gördüğümü sandığım. O sırada oldukça yoğun kar yağışı vardı ve kar yağarken hiç olmayan ya da tam olarak var olmayan şeyler görebilirsiniz ama olan bazı şeyleri de gözden kaçırabilirsiniz. Bu yüzden Tanrı’ya şükür, bir şeyi gerçekten de gördüğünüzde, eğer kafanız benimki gibi çalışıyorsa, ne olur ne olmaz diye, her ihtimale karşı tepki verirsiniz. Bu benim bir şoför olarak terbiyem ama aynı zamanda iki yetişkin erkek sahibi bir anne ve kötürüm bir kocanın eşi olarak mizacım. Bu sayede, yanılsam bile günah benden gitmiş olur en azından.” (Banks: 19)

İki yetişkin çocuğun annesi olan bu kadının – adı Dolores Driscoll’du - genç değildi, hatta geçkindi ve hem kötürüm bir kocanın karısı, hem de şoför olduğuna göre çalışkan olduğu kadar cefakârdı da. Okudukça öğreniyorduk ki kasabada bilinen, güvenilen biri olarak yıllardır okul servisinin şoförlüğünü yapıyordu.

Fakat 27 Ocak 1990 günü, karlı bir sabah onun kullandığı okul otobüsü yoldan çıkarak, feci bir kaza yapacak ve çok sayıda çocuk ölecektir. Tam bir facia! Çocukların boşluğu ailelerde asla doldurulamayacak yaralar açar elbette; ama işin içine sonraki bölümlerde ihmal davaları uzmanı, işinin piri bir avukat girer ve ölen çocukların ailelerinin kafasını çelmeye, yaşananın bir kaza olmadığını, hatta hiçbir zaman kaza diye bir şey olamayacağını, ciddi ihmaller sonucunda bu olayın yaşandığını sayar döker ve aileleri ikna etmeyi başarır. Giderek görürüz ki aileler günlük yaşamlarındaki maddi açmazlarını doldurmak için çocuklarının yokluğunu değerlendirme niyetlenirler. Kazada beli kırılan Nichole’nin ailesi de bunlardandır ve onların mazeretleri elbette daha anlaşılır türdendir. Çünkü Nichole’ün bakım isteyen yaşamı, her zaman madden güçlü olmalarını gerektirmektedir. Davaya inanmayan tek isimse kazada ikizlerini kaybeden Billy Ansel’dir.

Dava süreci, Nichole’ün davaya yaklaşımı yüzünden avukat Mitchell Stephens’in umduğu, planladığı biçimde ilerlemezken, şoför Dolores’in romanın sonlarına doğru içinden geçenlerse insanın içini acıtacak türdendir.

“Nichole Burnell, Bear Otto, Lamston’ların çocukları, Sean Walker, Jessica ile Mason Ansel, Atwater ve Bilodeau’ların çocukları, otobüste olan ve ölmüş olan ve ölmemiş olan çocuklar ve ben, Dolores Driscoll – biz tam anlamıyla yapayalnızdık, her birimiz. Yalnızlığımızın paylaşılmışlığı bile onun basit gerçekliğini değiştirmiyordu. Ve ölmemiş bile olsak, önemli ölçüde ölü sayılırdık, öyle ki bu durum beni artık hiç şaşırtmadığı ya da korkutmadığı için, artık karşı koymuyordum da.” (Banks :252)

Oysa insan hayatı uzun süren kördüğümleri kaldıramaz, bir şekilde düzlük arar, buna da mecburdur. Kazadan yedi sekiz ay sonra kasabada düzenlenen panayır eğlencesinde ikizlerini kaybeden, ancak davaya başından beri muhalif olan Billy Ansel’in dava sürecini hiç mi hiç takip etmeyen Dolores’e o süreçte yaşananları anlatmasıyla her şey aydınlanır. Suçlu inkar edilemeyecek biçimde Dolores’tir. Ama kazanın şoförü nedense kendini hafiflemiş hissetmektedir.